ANUPASSANĀ (Tùy quán)

ANUPASSANĀ (Tùy quán). Dạng trừu tượng của quán sát (anupassati), chỉ xuất hiện dưới dạng các từ ghép nơi nó thể hiện sức mạnh của minh sát tuệ (vipassanā). Đây không phải là dạng quán tưởng đưa đến sự định tâm (samatha) hay xa hơn là các tầng thiền (jhāna), nó là sự thấy rõ bản chất thật của vạn pháp qua hiểu biết trực giác về bản chất vô thường, khổ và vô ngã của chúng. Do đó, có ba hình thức nội quán: vô thường tùy quán (aniccānupassanā), khổ tùy quán (dukkhanupassanā) và vô ngã tùy quán (anattānupassanā), còn được gọi là aniccasaññā (tưởng vô thường), anicce-dukkhasaññā (tưởng khổ vô thường), dukkhe- anattasaññā  (tưởng vô ngã trong khổ) (A. IV, 148, 465) theo nghĩa tưởng trực giác. Xem VIPASSANĀ.

H. G. A. v. Z.