ĀLOKA-SAÑÑA

ĀLOKA-SAÑÑA, nghĩa đen là tưởng về ánh sáng. Thuật ngữ này được dùng trong nghĩa mở rộng là ý thức hay nhận thức của nhãn căn. Với tâm tỉnh giác, hành giả nhận thức, chú ý và tập trung vào bất kỳ ánh sáng nào có ở đó, dù là ban ngày hay ban đêm (ālokasaññaṃ manasikaroti divāsaññaṃ adhiṭṭhāti yathā divā tathā rattiṃ: A. II, 45).  Và, với tâm tỉnh thức và trong sạch, vị ấy phát triển tư tưởng mình đến mức sáng chói (vivaṭena cetasā apariyonadhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti : D. III, 223). Như vậy, nghĩa đạt được không phải tưởng về ánh sáng đơn thuần, mà là sự tỉnh giác về tưởng đó.

Sự tỉnh giác này cũng được đề cập trong Yodhājīva sutta (A. III, 92) trong đó, một Tỳ-kheo được mô tả là tỉnh giác về ánh sáng, chánh niệm và chế ngự, tâm của Tỳ-kheo đó được gột rửa khỏi giải đãi và hôn trầm (ālokasaññāsato sampajāno thīnamiddhā cittaṃ parisodheti). Xem thêm. PERCEPTION, SAÑÑA.

H. G. A. v. Z.