ĀLAYA

ĀLAYA, bám chấp, là ý nghĩa được phát triển từ cái ban đầu là chỗ đậu hay chỗ trú, chỗ ở hay ngôi nhà (gehālaya: J, I, 10; Miln. 213). Về mặt đạo đức, nó có nghĩa là ham muốn, bám víu và ham muốn; thích thú, say mê và thích thú với những thứ mà người ta dính mắc (ālayarāma, ālayarata, ālayasamudita: S. I, 136). Và do đó, ngôi nhà và gia đình là những đối tượng chính của sự bám chấp, ālaya đồng nghĩa với oka, chỗ nghỉ, chỗ ở, chỗ cư ngụ, sự gắn bó (ví dụ, DhpA. If, 170).

Sāratthappakāsinī ám chỉ người vợ như một cái tổ vì lý do gắn bó (ālaya-vasena bhariyaṃ kulāvakaṃ katvā: SA. I, 38).  Tuy nhiên, Tứ Diệu Đế cũng được liệt kê trên cơ sở của sự phụ thuộc hay nương tựa (ālaya), được sử dụng như một từ đồng nghĩa với tham ái (taṇhā) và do đó đồng nghĩa với đau khổ (dukkha): nương tựa (ālaya), thích nương tựa (ālayārāmatā), đoạn trừ nương tựa (ālaya-samugghāta), và phương tiện đoạn trừ nương tựa. (ālaya-samugghātakūpāyāna : Vism. trang 422, xvi, § 28).

Bám chấp còn có một ý nghĩa được phát triển thêm là sự quy gán: ‘mặc dù không bị điên, nhưng vị ấy lại giả vờ bị điên’ (ummattakālayaṃ karoti : Vin. II, 82) và thậm chí là mạo danh, ví dụ, trong nỗ lực giả làm Đức Phật của Đề-bà-đạt-đa (Sugatālayaṃ : J. I, 491).

H. G. A. v. Z.