AKṢAPĀDA hay Gautama hay Gotama

AKṢAPĀDA hay Gautama hay Gotama, người sáng lập trường phải Nyāya, 1 trong 6 trường phái triết học ở Ấn Độ.  Ông sống từ khoảng 50 sau công nguyên đến 150 sau công nguyên.  Ở Trung Quốc, ông được biết đến với cái tên Túc Mục Tiên Nhân hay ẩn sĩ Akṣapāda.

Vātsyāyana đề cập đến Akṣapāda là người mà Nyāya (khoa học logic) đã biểu lộ chính nó. Theo Uddyotakara và Vācaspati, Nyāya-śastra được cho là bắt nguồn từ Akṣapāda. Nyāyadvāratarka-śastra nói rằng giáo lý của ông giải thích 14 hình thức ngụy biện.

“Mặc dù Caraka chỉ biết 3 hình thức suy luận, nhưng ông không đặt tên cho 3 loại này chẳng hạn như được cung cấp bởi Akṣapāda, cụ thể là, pūrvavat (liên quan đến pūrva, cái trước, hoặc nguyên nhân), śeṣavat (liên quan đến śeṣa, cái sau, hay kết quả) và sāmānyato-dṛṣṭa (từ sự tương đồng quan sát được trong quá khứ, hiện tại và tương lai, cũng được Caraka nhấn mạnh theo cách tương tự).  Có thể giả thuyết rằng đóng góp vào việc định nghĩa suy luận Akṣapāda bao gồm việc ông đặt tên cho các loại suy luận trôi nổi được mô tả trong Caraka-saṃhitā” (S. Dasgupta, A History of Indian Philosophy, II, trang 399-400) .

Sau Akṣapāda, một số khía cạnh của trường phái Nyāya, đặc biệt là logic Phật giáo, được phát triển thêm bởi ngài Nāgārjuna, Maitreya, Asaṅga, Vasubandhu, Diṅnāga, Śaṅkarasvāmin, Dharmakīrti, và những vị khác.

Có nhiều gợi ý liên quan đến ý nghĩa của Akṣapāda, chẳng hạn akṣa nghĩa là ‘nhiều’ và pāda là ‘trí tuệ’.  Vì đầy đủ trí tuệ nên vị ấy được đặt tên là Akṣapāda.  Akṣa còn có nghĩa là ‘con mắt’, anh ta có mắt ở chân, nên có tên là Akṣapāda.

K. TMR.