AHIRIKA (Vô Tàm)
AHIRIKA (Vô Tàm) là tâm sở bất thiện (akusala-cetasika) của sự vô lương tâm, trơ trẽn và không biết xấu hổ khi tạo một nghiệp bất thiện.Tâm sẽ không nghĩ về việc làm điều ác trừ khi tâm sở này hiện diện. Do đó, nó hiện diện trong tất cả những tư tưởng bất thiện, luôn luôn kết hợp với vô úy (anottappa), phóng dật (uddhacca) và si mê (moha) mà nó bắt nguồn sâu xa. Bốn điều này được gọi là các đại tâm sở bất thiện (sabbākusala-sādhāraṇa-cetasika).
Vô tàm không có sự hổ thẹn của lương tâm và không ghê tởm điều ác vì lợi ích đen tối; nó không sợ hãi hay ghê tởm trước hành vi sai trái (kāyaduccaritādīhi ajigucchana: Vism. xiv, § 160, tr. 396}, và do đó, nó được đặc trưng là vô liêm sỉ (alajjālak-khaṇa) hay không biết xấu hổ, coi thường pháp luật, bất tuân, thiếu sự hổ thẹn và trơ trẽn. Bỏ qua các tiêu chuẩn đạo đức được chấp nhận, nó có rất nhiều tính độc lập và sự tự tin (attādhipateyya), và do đó, nhất quán ở một mức độ nào đó, nhiều khi dẫn đến sự ương ngạnh, do thiếu khả năng thích ứng.
Do đó, động lực của nó được thúc đẩy từ một nguyên nhân nội tại. Bản chất chủ quan của tâm sở bất thiện này là đặc điểm cốt yếu của nó, mà nhờ đó nó được phân biệt rõ ràng với vô úy (anottappa), sự không lo lắng khách quan về hậu quả khi làm điều ác, thường đi kèm với nó. Xem thêm ANOTTAPPA.
- G A. v. Z.