AFGHANISTAN

AFGHANISTAN. Ngày nay đất nước được biết đến là Afghanistan nằm giữa Pakistan (phía tây) và Iran (Persia- Ba Tư). Tên “Afghan” lần đầu xuất hiện trong văn học ở Ấn Độ của học giả Al-Biruni (973-1048 sau Công Nguyên), nhưng việc sử dụng nó thì chưa chắc chắn. Trong thời kỳ lịch sử, đất nước này đã được Alexander Đại đế đi qua, Strabo gọi nó là “Ghandharis” (ERE.I,158f). Trong thời kỳ đầu của Thiên Chúa Giáo, Đạo Phật đã bao trùm một phần rộng lớn của Afghanistan hiện đại (ví dụ, Gandhāra, đông; Kandahar, nam; Balkh, bắc; Tukhar, đông bắc…). Sự du nhập của Phật Giáo dưới triều đại của các vị Vua Indo-Scythian, và mạnh mẽ nhất là dưới thời Vua Kaṇiṣka.

Nhiều trung tâm có di tích khảo cổ đã được khám phá bởi các nhà khoa học hoạt động trong lĩnh vực này và từ những nghiên cứu văn học. Do sát xao bảo thủ của chính quyền Afghan, phần lớn là do đức tin của họ, nghiên cứu khảo cổ đã không thể thực hiện được cho tới năm 1922, vào năm đó, một phái đoàn của Pháp được phép đảm bảo quyền khai quật. Gần như rất cả các thông tin về mối quan tâm của Phật Giáo hiện có là do các nghiên cứu của các thành viên trong phái đoàn khảo cổ này, đặc biệt là Alfred Foucher, Joseph Hackin, A. và Y. Goddard và J. Carl. Vào năm 1951-2, K. de B. Codrington và F.R.Allchin (của trường London Nghiên Cứu Phương Đông và Châu Phi) đã thực hiện một số nghiên cứu thực địa. Gần đây, vào năm 1956, một phái đoàn khảo cổ của Ý do G.Tucci đã nghiên cứu sâu hơn về giai đoạn ban đầu của nền văn hoá Afghanistan. (Xem ở Alessio Bombaci và Umberto Scerrato ở EW, new series, X, Nos. 1-2)

Phật Pháp đã phát triển hưng thịnh ở Afghanistan nhưng đã có những dấu hiệu của sự suy vong vào thế kỷ thứ 7 trước công nguyên. Trong một vài phần, dấu vết vẫn còn tồn tại vào cuối thế kỷ thứ 9 trước công nguyên. Nhưng vào cuối của cùng thế kỷ đó, Hồi Giáo đã hoàn toàn thay thế tôn giáo trước đó.

Một câu chữ khắc của Asoka Đại đế bằng tiếng Hy Lạp và tiếng Aram (Aramaic) gần đây được khám phá ở Kandahar (Xem ở EW. Op.cit. IX, Nos. 1-3; X, Nos. 3&4… cũng ở JA. Vol. CCXLVI cho 1958). Thông tin chi tiết về các Đạo Sư Phật Giáo xuất hiện phù hợp hơn dưới những văn bản tham khảo sau: BACTRIĀ, BALKH, BĀMIYĀN, BEGRAM, GANDHĀRA, HAḌḌA, JAMALGIRI, KANDAHAR, KAPĪSA, SHAHRI-BAHLOL, TAKHTI-I-BAHI, TOKHARISTAN.

D.T.D