ĀCARIYAVĀDA

ĀCARIYAVĀDA, theo nghĩa đen, ‘diễn giải của các vị Thầy’.  Trong chú giải hậu kinh điển, thuật ngữ này thường được sử dụng để chỉ toàn bộ những lời giải thích, diễn giải và quan điểm của những vị Thầy nổi tiếng trong quá khứ, tức là chủ đề chú giải chính thống và truyền thống.  Tuy nhiên, nghịch lý thay, về sau nó lại mang nghĩa là nhiều giáo lý và diễn giải khác nhau, được coi là không chính thống và bè phái theo quan điểm của Nam Tông. Điều này thấy rõ qua việc trong các chú giải tiếng Pali và biên niên sử Tích Lan – vốn ủng hộ truyền thống Nam Tông, tất cả các tông phái Phật giáo ngoại trừ Nam Tông đều được gọi là ācariyavāda (tông phái của các vị thầy). 

Theo ngài Phật Âm thì ācariyavāda chỉ là một tên gọi khác của các chú giải-ācariyavāda nāma aṭṭhakaihā (DA. II, 567).  Chủ đề chú giải này được lưu giữ chủ yếu bằng tiếng Sinhanla (Sīhalaṭṭhakathā).  Nó có thể bắt nguồn từ tầng Kinh Phật sớm nhất. Nó không phải là tác phẩm của riêng một tác giả nào mà là sản phẩm cuối cùng của một quá trình phát triển và trau dồi không ngừng.  Do đó, quyền tác giả của nó phải được quy cho một danh sách dài các vị Thầy lỗi lạc.  Điều này cũng thấy rõ qua việc ācariyavāda trong Di-lan-đà vấn đạo được giải thích là ācariyavaṃsa, có nghĩa là danh sách các vị thầy.

Các tu sĩ theo Nam Tông coi ācariyavāda quan trọng như hiện thân của sự giải thích xác thực nhất về giáo lý của Đức Phật.  Do đó, theo Di-lan-đà vấn đạo, nó cấu thành tiêu chí thứ 3 trong số 5 tiêu chí cần được áp dụng để đánh giá ý nghĩa của một thuật ngữ. Hơn nữa, trong Sumaṅgalavilāsinī (DA. trang 568), ngài Phật Âm cho rằng xét về mức độ xác thực, nó chỉ đứng sau các bản kinh điển.  Tuy nhiên, mọi quan điểm được bày tỏ trong ācariyavāda không phù hợp với kinh điển đều sẽ bị bác bỏ.

Có ý nghĩa tương tự với ācariyavāda là ācariyamata – quan điểm cá nhân mà những vị thầy nổi tiếng đưa ra, phân biệt với sự uyên thâm của họ trong Giáo Pháp. Chúng khác với ācariyavāda – vốn đại diện cho toàn bộ nội dung chú giải chính thống, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.  Do đó, về mức độ xác thực, ācariyavāda được ưu tiên hơn ācariyamata. Ngài Phật Âm nói một cách xác quyết rằng nếu
quan điểm cá nhân của các vị thầy không được chứng thực bằng Kinh văn hay chú giải, thì những quan điểm đó không được coi là đúng.

Y. KARUNADASA.