ABHIRŪPANANDĀ

ABHIRŪPANANDĀ, một vị thánh ni A-la-hán được Đức Phật nhắc đến trong câu kệ 19-20 của bộ Trưởng Lão Ni Kệ (trang 125). Dựa trên những lời thuật lại trong trong Chú giải Trưởng Lão Ni Kệ (trang. 24f.) và Thánh Nhân Ký Sự (II, 608 f.) chúng ta có những thông tin sau đây về nhân vật này.

Ngài sinh ra tại thành Kapilavatthu (Ca-tỳ-la-vệ), là một người con gái của người vợ cả của Sakya Khemaka và được đặt tên là Nandā. Vì sắc đẹp tuyệt vời của ngài, ngài đã được biết với cái tên Abhirūpanandā.

Có hai câu chuyện khác nhau về những sự kiện dẫn đến sự xuất gia của ngài. Theo Chú giải Trưởng Lão Ni Kệ, ngày mà ngài phải chọn người chồng của mình thì vị hoàng tử của tộc Sakya tên là Carahūta (là người đúng ra là người sẽ được chọn) băng hà và cha mẹ của ngài đã ép buộc ngài gia nhập Saṅgha ngược lại mong muốn của ngài. Bộ Thánh Nhân Ký Sự thì lại kể rằng ngài đã rất được săn đón bởi nhiều người thuộc dòng họ Sakya và do đó đã có nhiều sự cạnh tranh trong nội bộ. Cha mẹ của ngài đã đưa ngài đi tu để tộc Sakya không bị hủy diệt do sự tranh chấp mà do ngài có khả năng gây ra.

Cả hai câu chuyện đều tiếp tục với tình tiết là sau khi ngài gia nhập Tăng Đoàn, ngài, vì quá say mê sắc đẹp của mình, đã không hiện diện trước Đức Phật vì e ngại sự coi khinh từ Đức Phật. Nhưng vì Đức Phật thấy được trí tuệ của ngài Abhirūpanandā đã chín mùi đã đưa ra một kế để vị A-la-hán hiện diện trước ngài. Đức Phật yêu cầu ngài Mahāpajāpati tập hợp tất cả Tỳ-kheo ni đến gặp Đức Phật để được chỉ giảng. Abhirūpanandā vẫn tiếp tục tránh né Đức Phật bằng cách nhờ một người khác đi thay thế, nhưng Đức Phật đã từ chối công nhận người đi thay thế và vì vậy ngài đã bắt buộc phải đi. Với khả năng thần thông của Ngài, Đức Phật đã tạo một hình ảnh một người phụ nữ tuyệt đẹp và biến hóa hình ảnh này để cho thấy người phụ nữ phải chịu sự già nua và suy tàn, làm cho sự hoảng sợ được nảy sinh trong tâm Abhirūpanandā. Ngài Abhirūpanandā đã kinh tởm với saṃsāra (luân hồi). Đức Phật đã thuyết giảng và những lời ngài giảng đã được ghi lại trong Trưởng Lão Ni Kệ (được nhắc đến ở trên), trong bài giảng Đức Phật khuyên  ngài Abhirūpanandā hãy quán về sự ô uế, không thanh tịnh của cơ thể. Tới cuối quyển gāthā (kệ), ngài đắc được quả vị A-la-hán.

Hai câu chuyên cũng cung cấp thông tin về tiền kiếp của ngài  Abhirūpanandā. Trong thời Đức Phật Tỳ-bà-thi, ngài đã sinh ra trong thành phố Bandhumati, là con gái của một gia trưởng giàu có. Trong kiếp đó, ngài đã nghe Đức Phật thuyết giảng giáo lý và trở thành một đệ tử sùng đạo. Khi Đức Phật này nhập Niết Bàn, ngài đã cúng dường một chiếc dù bằng vàng đính ngọc ngà châu báu đến cho caitya (nơi thờ cúng) chứa những bảo vật của Đức Phật. Kết quả của sự cúng dường, ngài đã tái sinh ở trong nhiều cõi trời đến khi cuối cùng ngài đã sinh vào thời Đức Phật Thích Ca với hình hài Abhirūpanandā.

Trong Chú giải kinh tập (I, trang. 241 f), câu chuyện về ngài Abhirūpanandā được kèm vào câu chuyện xuất gia của ba vị Nandas và được nhắc đến là một trong hai lần mà phẩm Vijaya Sutta, còn được gọi là Kāyavicchandanika Sutta trong chú giải, được thuyết giảng.

Đã có vài sự nhầm lẫn trong hai câu chuyện về ngài Abhirūpanandā. Trích dẫn từ bộ Thánh Nhân Ký Sự được cung cấp trong Chú giải Trưởng Lão Ni Kệ không phải từ phần liên quan đến ngài Abhirūpanandā trong Thánh Nhân Ký Sự mà là ngài trưởng lão Ekapiṇdadāyikā (Ap. II, p. 515-516). Vẫn trích dẫn đó từ Thánh Nhân Ký Sự xuất hiện lại ở đoạn về Mettā (Ap. II, trang 515-516), và trong trường hợp này thì dùng với đúng người. Trong những câu kệ được thuyết giảng bởi Đức Phật đến ngài Abhirūpanandā trong câu chuyện thuộc Thánh Nhân Ký Sự, là những câu kệ đúng ra là liên quan đến ngài Sundarī Nandā (Thīg. trang 132; ThīgA. trang 80 f.).

L. R. G.